Szpiegostwo w tle arbitrażu o podmorskie pola naftowe

Timor Wschodni wycofał się w czerwcu b.r. z postępowania przeciwko Australii, toczącego się przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze (dalej: "MTS"). Jednocześnie zapowiedział kontynuację toczącego się równolegle postępowania przed Stałym Trybunałem Arbitrażowym (również w Hadze – dalej: „STA”) . 

Timor, działając przed STA, zarzuca Australii naruszenie dobrej wiary w trakcie negocjowania traktatu regulującego prawa do eksploatacji pól naftowych z 2002 r. poprzez działania szpiegowskie. Natomiast umorzone postępowanie przed MTS, zainicjowane w 2013 r. dotyczyło zarzucanego Australii naruszenia prawa suwerenności i własności Timoru Wschodniego poprzez działania skierowane wobec pełnomocnika Timoru działającego przed STA.

W 2013 roku służby Australii przejęły i zabezpieczyły dokumentację pełnomocnika Timoru działającego przez STA. Timor wystąpił do MTS o stwierdzenie naruszenia przez Australię prawa międzynarodowego i prawa własności poprzez przejęcie dokumentacji pełnomocnika przeciwnika procesowego. Australia broniła się twierdząc, że dane przechwycono z uwagi na bezpieczeństwo narodowe, zapewniając jednocześnie, że przechwycona dokumentacja nie zostanie przeczytana. W marcu bieżącego roku dokumentacja została zwrócona przez Australię, a Timor odstąpił od dochodzenia roszczeń przed MTS. Zapowiedział jednocześnie kontynuację postępowania przed STA o stwierdzenie nieważności traktatu.

Traktat o niektórych morskich ustaleniach na morzu Timor (z ang. Treaty on Certain Maritime Arrangements in the Timor Sea) reguluje prawa obu państw do czerpania zysków z pól naftowych Greater Sunrise w okolicach cieśniny Timor. 30-letni traktat przewiduje równą dystrybucję dóbr pozyskanych w toku eksploatacji wspomnianych pól. Ich wartość wyceniana jest na ok. 40 miliardów dolarów. Na terenie Greater Sunrise Fields funkcjonuje wspólne przedsięwzięcie spółek ConocoPhilipps, Osaka Gas oraz Royal Dutch Shell, a także Woodside.

- Michał Hubicki