Powództwo wzajemne i wielostopniowa klauzula arbitrażowa w umowie składu

Sąd Apelacyjny w Krakowie wypowiedział się niedawno w kwestii możliwości wytoczenia powództwa wzajemnego w stanie faktycznym powstałym na tle zastosowania wielostopniowej klauzuli arbitrażowej.
​
Strony zawarły umowę składu, w ramach której ustanowiły dwustopniowy porządek wyboru forum rozstrzygającego spór. W pierwszej kolejności potencjalny spór pomiędzy stronami miał być rozstrzygany przez sąd arbitrażowy powołany ad hoc, a w wypadku braku porozumienia stron co do powołania takiego sądu - sprawa miała trafić na forum stałego sądu polubownego przy Krajowej Izbie Gospodarczej. 

W związku z wynikłym pomiędzy stronami sporem, jedna z nich wniosła powództwo do sądu powszechnego. Powództwo zostało odrzucone wobec skutecznego podniesienia zarzutu istnienia zapisu na arbitraż zgłoszonego przez stronę przeciwną. Postępowanie przeniosło się więc na kanwę procedury właściwej dla sądów polubownych. Strona powodowa zawezwała stronę przeciwną na arbitraż ad hoc, nie doszło do powołania składu tego sądu, w związku z  czym wniosła pozew do sądu arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej. 

Strona pozwana w odpowiedzi wniosła powództwo wzajemne, po czym strona powodowa podniosła zarzut braku właściwości sądu polubownego, przed którym powództwo to wytoczono. Brak właściwości forum uzasadniała tym, że właściwość stałego sądu polubownego przy Krajowej Izbie Gospodarczej  jest zależna od wcześniejszego braku porozumienia stron co do prowadzenia postępowania ad hoc. Sąd arbitrażowy przy KIG nie uznał zarzutu, wobec czego powód złożył wniosek do sądu powszechnego o stwierdzenie braku właściwości sądu polubownego.

Sąd Okręgowy, a następnie – Apelacyjny w Krakowie nie podzieliły ww. zastrzeżeń. Sąd Apelacyjny wskazał, że nie doszło do porozumienia stron co do prowadzenie arbitrażu ad hoc, a o tym fakcie przesądza chociażby to, że (i) przed sądem polubownym przy Krajowej Izbie Gospodarczej toczy się pomiędzy nimi spór oraz że (ii)  strona pozwana zdecydowała się na wytoczenie powództwa wzajemnego z pominięcie procedury odnoszącej się do postępowania ad hoc. 

Powyższe pokazuje, że Sąd Apelacyjny w Krakowie szeroko dość szeroko interpretuje pojęcie „braku porozumienia” w klauzuli wielostopniowej, ograniczając tym samym możliwość powoływania się na „przedwczesność” powództwa wytoczonego przed sądem polubownym.

Orzeczenie:
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawie o sygn. akt V ACZ 803/15 

- Michał Hubicki