Przedawnienie roszczeń wobec banku a uchylenie orzeczenia sądu polubownego

Sąd Apelacyjny w Katowicach orzekł w sprawie o uchylenie wyroku sądu polubownego z przyczyn zarzucanej przez skarżącego błędnej kwalifikacji terminów przedawnienia przez sąd arbitrażowy.

Sprawa dotyczyła środków pobranych z rachunku spółki akcyjnej przez bank, który uczynił to w wykonaniu nieważnej umowy opcji zawartej uprzednio ze spółką. Umowa opcji została uznana za nieważną ze względu na niewłaściwą reprezentację spółki przy zawieraniu umowy.

Sąd polubowny, orzekając w sprawie stwierdził, że roszczenie spółki jest częściowo przedawnione. Uznał, że w przypadku nienależnego pobrania przez bank środków z rachunku bankowego, zastosowanie ma dwuletni termin przedawnienia z art. 731 k.c. (szczególny reżim prawny dotyczący umowy rachunku bankowego), a nie trzyletni z art. 118 k.c. określający ogólne zasady przedawnienia.

Spółka zaskarżyła wyrok sądu polubownego, wnosząc o jego uchylenie w części stwierdzającej przedawnienie wierzytelności i wskazując, że sąd polubowny dopuścił się naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego RP poprzez błędną wykładnię prawa i niewłaściwe zakwalifikowanie terminów przedawnienia. W ocenie skarżącej rachunek bankowy pełnił tylko pomocniczą rolę wobec zawartej umowy opcji, która została uznana za nieważną. Stąd należy stosować odpowiednio przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu z uwzględnieniem stosunków gospodarczych stron, co znowu powinno doprowadzić do zastosowania trzyletniego terminu przedawnienia.

Sąd pierwszej instancji uchylił wyrok Sądu Polubownego w części, w jakiej roszczenia spółki zostały uznane za przedawnione, podzielając argumentację o 3-letnim terminie przedawnienia i naruszeniu podstawowych zasad prawnych RP.

Bank odwołał się od wyroku pierwszej instancji do Sądu Apelacyjnego. W apelacji podniesiono, że sama błędna wykładnia przepisów dotyczących terminów przedawnienia nie może być podstawą do domagania się uchylenia wyroku sądu polubownego. Ponadto wskazano, że, wbrew twierdzeniom sądu pierwszej instancji, do obliczania terminów przedawnienia nienależnie pobranych środków z rachunku bankowego zastosowanie znajdzie termin 2-letni.

Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację. Stwierdził przy tym, że sąd polubowny ma obowiązek stosowania tylko takich imperatywnych norm prawnych, których naruszenie byłoby zarazem równoznaczne z pogwałceniem praworządności lub zasad współżycia społecznego (przywołano przy tym wyrok SN z 21 XII 1973 r. OSPiKA 1975, nr 1, poz. 4 oraz z dnia 16 maja 1997 r., I CKN 205/97, a także wyrok SA w Katowicach z dnia 29 grudnia 2006 roku, I ACa 1589/06). Sama błędna wykładnia przepisów prawa nie może stanowić samodzielnej podstawy żądania uchylenia wyroku sądu polubownego. Ponadto Sąd wskazał, że wierzytelność z tytułu nienależnego pobrania środków z rachunku bankowego ma charakter kontraktowy i znajduje swoje źródło w umowie prowadzenia rachunku bankowego. Skoro tak, to sąd polubowny prawidłowo określił długość terminu przedawnienia dla żądania zwrotu środków z rachunku bankowego.

Orzeczenie:
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 marca 2014 r., sygn. akt V ACa 803/13

Michał Hubicki