Sąd Apelacyjny w Krakowie w niedawno opublikowanym orzeczeniu wypowiedział się na temat charakteru prawnego zapisu na sąd polubowny. W rozpatrywanym przez sąd stanie faktycznym jedna ze stron powoływała się na bezskuteczność zapisu na sąd polubowny. Uchylenie się od skutków prawnych klauzuli arbitrażowej miał być fakt, że zapis został zawarty pod wpływem błędu.
Strona przeciwna w odpowiedzi na tak sformułowany zarzut stwierdziła, że zapis na arbitraż, jako umowa o charakterze procesowym, nie podlega przepisom prawa materialnego, w tym normom pozwalającym na uchylenie się od oświadczenie złożone pod wpływem błędu. Sąd Apelacyjny rozstrzygając spór na tle charakteru prawnego zapisu na sąd polubowny stwierdził, że podzielić należy pogląd, zgodnie z którym ma on charakter mieszany, materialno-procesowy. Zawarcie umowy o arbitraż pozostaje w sferze prawa cywilnego materialnego, skoro zależy od decyzji obu stron, w tej relacji równoprawnych i bez udziału czynnika urzędowego. Do sfery prawa procesowego należą za to cel i skutki zapisu, chociaż nie sposób stanowczo wykluczyć, że z naruszenia jego postanowień strona może wywodzić również skutki materialne (odszkodowawcze). Stwierdzenie to uzasadnia stosowanie do zapisu na sąd polubowny przepisów KC o oświadczeniach woli, w tym o ich wykładni, wadach, przyczynach nieważności. Michał Hubicki Orzeczenie: Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie o sygn. akt I ACz 1879/13 z dnia 12 listopada 2013 r. Jak informuje Ministerstwo Gospodarki, 25 sierpnia 2014 r. przy udziale Ministra Gospodarki powołane zostało pierwsze regionalne Centrów Arbitrażu i Mediacji, które ma stanowić docelowo element większej, ogólnopolskiej, sieci. Centra mają służyć rozwiązywaniu sporów pomiędzy przedsiębiorcami. Projekt ma być realizowany przy wsparciu samorządów lokalnych i regionalnych partnerów i jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej.
Michał Hubicki Interesujący sposób interpretacji zapisów umownych pojawił się na kanwie sporu toczącego się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach. Jedna ze stron twierdziła, że strony zawarły wiążący i skuteczny zapis na sąd polubowny „Wszelkie sporne sprawy strony, strony zobowiązują się załatwić polubownie, a w przypadku braku porozumienia przed sądem właściwym dla Zamawiającego”.
Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji strony. Wskazał na elementy istotne zapisu na sąd polubowny, których brakowało w przywołanej powyżej klauzuli, a także powołał się na orzeczenie Sądu Najwyższego (postanowienie z 11.10.2001 r. o sygn. akt IV CKN 139/01), w którym wskazano, że „istotą instytucji zapisu na sąd polubowny jest poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Jeżeli natomiast umowa nie przewiduje dla sądu polubownego funkcji rozstrzygania sporu, to tego rodzaju zapis nie stanowi zapisu na sąd polubowny”. Zarzut strony powołującej się na istnienie zapisu na sąd polubowny nie został uwzględniony. Orzeczenie: Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 29 maja 2014 r. Michał Hubicki Sąd Apelacyjny w Krakowie, w niedawno opublikowanym orzeczeniu, wypowiedział się w kwestii błędów (braków) oznaczenia stron w treści wyroku sądu polubownego.
W rozpatrywanym stanie faktycznym strona, która przegrała sprawę przed sądem polubownym (dłużniczka) wniosła o oddalenie wniosku o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności. Wniosek o oddalenie uzasadniano tym, że w rubrum wyroku sądu polubownego jako stronę powodową wskazano „X”, tymczasem wniosek o stwierdzenie wykonalności złożyła „X Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Zdaniem dłużniczki oznacza to, że wyrok Sądu Arbitrażowego został wydany na rzecz podmiotu, który w rzeczywistości nie istnieje, stąd nie jest możliwe zaopatrzenie tego wyroku w klauzulę wykonalności. Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił tak ujętej argumentacji, wydając postanowienie na korzyść wierzyciela. Postanowienie sądu pierwszej instancji dłużniczka zaskarżyła do sądu apelacyjnego. Sąd apelacyjny oddalił zażalenie, wskazując, że wyrok sądu polubownego jest dokumentem mniej sformalizowanym niż wyrok sądu powszechnego. W ocenie sądu w szczególności zgodzić należy się z twierdzeniem, że oznaczenie stron postępowania przed sądem polubownym nie musi zostać zamieszczone w tzw. rubrum wyroku, ale w dowolnym innym jego miejscu. Za wystarczające należałoby zatem uznać oznaczenie stron zamieszczone w tenorze (sentencji) wyroku, w którym użyto formuły „zasądza od pozwanego X na rzecz powoda Y kwotę Z”, albo też oznaczenie stron w uzasadnieniu wyroku, które jest jego integralną częścią. Orzeczenie: Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 października 2013 r. w sprawie I ACz 1722/13 Michał Hubicki Sąd Okręgowy w Warszawie-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzeczeniem z dnia 02 lipca 2014 roku uznał za niedozwoloną klauzulę arbitrażową stosowaną przez jednego z przedsiębiorców w handlu elektronicznym: „W przypadku sporów mogących powstać z w związku z niniejszą Umową, ich rozpatrzenie będzie należeć do sądu arbitrażowego, właściwego miejscowo dla Sprzedającego.”
Mając na uwadze fakt, że klauzula nie określała sposobu, w jaki właściwość miejscowa sądu arbitrażowego byłaby określana, wydaje się że niezależnie od orzeczenia Sądu pozostawałaby bezskuteczna ze względu na brak możliwości jej wykonania i byłaby nie do wyegzekwowania w razie sporu powstałego pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą. Orzeczenie: Wyrok Sądu Okręgowy w Warszawie-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 02 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 11410/12 Michał Hubicki Sąd Okręgowy w Warszawie, w orzeczeniu w sprawie o sygn. akt XXVI GC 516/12 wypowiedział się w kwestii możliwości wykazania zapisu na sąd polubowny kopią dokumentu, w którym klauzula arbitrażowa została pierwotnie zawarta.
W rozpatrywanym stanie faktycznym sąd polubowny orzekł o swojej właściwości na podstawie przedłożonej przez stronę kserokopii zawierającej zapis, przeprowadził postępowanie i wydał orzeczenie. Wyrok arbitrażu został zaskarżony przed sądem powszechnym, a jednym z zarzutów podnoszonych przez stronę skarżącą było naruszenie przez sąd polubowny art. 1162 § 1 k.p.c., zgodnie z którym zapis na sąd polubowny powinien zostać sporządzony na piśmie. Sąd Okręgowy nie uwzględnił skargi, stwierdzając, że wymóg wykazania zapisu na piśmie jest spełniony także wtedy, gdy strona przedstawia uwierzytelnioną kopię pisma, w którym zawarto zapis. W ocenie Sądu zgodzić się należy z konstatacją sądu polubownego, że późniejsze nawet zagubienie lub utrata w inny sposób pisma jako nośnika, na którym był utrwalony zapis, nie pozbawia doniosłości faktu jego uprzedniego sporządzenia w formie pisemnej. Kopia pisemna w postaci poświadczonego odpisu z dokumentu tj. umowy z klauzulą arbitrażową wskazuje na to, iż oryginał dokumentu istniał, stanowi pismo, o którym mowa w art. 1162 § 1 k.p.c. Orzeczenie: Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 lipca 2012r. w sprawie o sygn. akt XXVI GC 516/12 Michał Hubicki Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wypowiedział się ostatnio na temat umocowania pracownika dokonującego czynności prawnej w imieniu przedsiębiorcy do zawarcia zapisu na sąd polubowny.
W rozpatrywanym stanie faktycznym jedna ze stron zapisu na arbitraż, wnosząc zażalenie na postanowienie o odrzuceniu pozwu skierowanego do sądu powszechnego, zarzucała klauzuli arbitrażowej nieważność. Klauzula dotyczyła czynności prawnej, którą dokonał pracownik na podstawie pełnomocnictwa ogólnego. Skarżąca podnosiła, że pełnomocnictwo ogólne nie wystarcza do dokonania czynności przekraczającej zwykły zarząd, a taką właśnie czynnością jest zawarcie zapisu na sąd polubowny. Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu strony skarżącej, wskazując, że zgodnie z art. 1167 k.p.c., pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej udzielone przez przedsiębiorcę obejmuje, co do zasady, również umocowanie do sporządzenia zapisu na sąd polubowny w zakresie sporów wynikających z tej czynności prawnej. Zażalenie uległo zatem oddaleniu. Orzeczenie: Postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 23 maja 2014 r. sygn. akt VIII Gz 15/14 Michał Hubicki Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2013 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie odniósł się do możliwości i sposobu powoływania się na klauzulę porządku publicznego przez stronę skarżącą wyrok sądu polubownego.
W orzeczeniu sąd podkreślił, że w przypadku gdy strona skarżąca wyrok wydany w arbitrażu w sposób ogólny powołuje się na naruszenie podstawowych zasad prawa, a nie przywołuje dokładnie, o jaką zasadę chodzi, należy wywieźć, że domaga się merytorycznego rozpoznania treści wyroku sądu polubownego, co jest niedopuszczalne i pozostaje poza kognicją sądu powszechnego. Taki stan rzeczy sam w sobie może być podstawą nie uwzględnienia zarzutu naruszenia podstawowych zasad prawa w toku postępowania o uchylenie wyroku sądu polubownego. Orzeczenie: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 432/13 Michał Hubicki Sąd Okręgowy w Krakowie wypowiedział się niedawno w kwestii możliwości następczego potwierdzenia braków umocowania do dokonania zapisu na sąd polubowny. W rozpatrywanym stanie faktycznym przedstawiciel jednej ze stron zapisu na arbitraż nie posiadał pełnomocnictwa szczególnego do dokonania tej czynności.
Po wszczęciu postępowania przed sądem polubownym, jedna z jego stron podniosła zarzut braku właściwości arbitrażu ze względu na nieważność zapisu. Sąd polubowny, orzekając o swojej właściwości, nie zgodził się z tym zarzutem. Spór o skuteczność wyboru forum został przeniesiony na wokandę sądu powszechnego do wiążącego rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy zgodził się z orzeczeniem sądu polubownego. Wskazał, że co prawda faktem jest, że do zawarcia zapisu na sąd polubowny konieczne jest legitymowanie się pełnomocnictwem szczególnym, jednak należy mieć na uwadze, że, zdaniem sądu orzekającego, do umów wyboru forum znajduje zastosowanie art. 103 KC, a co za tym idzie czynność zawarcia umowy może zostać potwierdzona. Orzeczenie: Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 11 czerwca 2014 r. sygn. akt IX GCo 263/13 Michał Hubicki Interesujące zagadnienie pojawiło się na tle niedawnego orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Krakowie w odniesieniu do możliwości domagania się zwolnienia z kosztów postępowania przed sądem polubownym.
Do Sądu Okręgowego w Krakowie wpłynął wniosek obywatelki amerykańskiej o częściowe zwolnienie z kosztów sądowych w arbitrażu. Podstawą prawną, na którą powoływała się wnioskodawczyni był art. 1129 k.p.c. oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Sąd Okręgowy w Krakowie odrzucił wniosek o zwolnienie od kosztów postępowania arbitrażowego, uznając, że skoro przepisy regulujące instytucję sądownictwa polubownego nie przewidują zwolnienia od kosztów, a instytucja ta została przewidziana została dla postępowania przed sądami powszechnymi, to i droga sądowa dla dochodzenia takiego zwolnienia nie jest dopuszczalna na podstawie art. 199§ 1 pkt. 1 k.p.c. Odmowa zwolnienia z kosztów została zaskarżona do sądu drugiej instancji. Sąd Apelacyjny w Krakowie podzielił argumentację Sądu Okręgowego zaznaczając przy tym, że w obecnym stanie prawnym brak jest podstawy prawnej, która umożliwiałaby ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów postępowania przed sądem polubownym. Orzeczenie: Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawie o sygn. akt I ACz 1251/13 z dnia 07 sierpnia 2013 r. - Michał Hubicki |
Michał Hubicki
Archiwum
June 2017
|